του Γιάννου Χαραλαμπίδη*
Σύμφωνα με τον Γλαύκο Κληρίδη, κατά την τελευταία επί του θέματος συνάντηση των ηγεσιών Ελλάδας και Κύπρου στην Αθήνα, πριν από την απόφαση του Δεκεμβρίου του 1998, ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης εξήγησε ότι ο στόχος των Αθηνών ήταν η ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ και της Κύπρου στην ΕΕ. Εάν γινόταν κρίση, οι στόχοι αυτοί θα τελούσαν εν κινδύνω και η Ελλάδα δεν είχε πρόθεση να εμπλακεί σε περιπέτειες. Συνεπώς, σε περίπτωση κρίσης δεν θα υπερασπιζόταν την Κύπρο... Εκ των πραγμάτων το «casus belli», που είχε τεθεί από τον Ανδρέα Παπανδρέου, ακυρωνόταν από τον Κώστα Σημίτη. Ο Πρόεδρος Κληρίδης, επισήμανε ότι δεν ήταν η πρώτη φορά που η Ελλάδα εγκατέλειπε την Κύπρο και ότι «θα έπαιρνε ο ίδιος την υπόθεση πάνω του». Όπως και έγινε. Το Δεκέμβριο του 1998, ο Κληρίδης ανέλαβε όλη την ευθύνη και οι S-300 εξορίστηκαν στην Κρήτη.
Οι μαρτυρίες συμμετεχόντων στα γεγονότα προς τον γράφοντα αναφέρουν ότι τα πάντα ήταν γνωστά εκ των προτέρων. Περί το Σεπτέμβριο του 1998, ο τότε Υπουργός Εξωτερικών Θεόδωρος Πάγκαλος και ο Αναπληρωτής Υπουργός των Εξωτερικών Γιάννος Κρανιδιώτης είχαν καλέσει τον τότε Κύπριο Υπουργό Εξωτερικών της Κύπρου Ιωάννη Κασουλίδη στην Αθήνα, στο ξενοδοχείο Αστέρας στη Βουλιαγμένη. Εκεί ο Θεόδωρος Πάγκαλος ανέλαβε το «δύσκολο έργο», να εξηγήσει δηλαδή στον Κασουλίδη, γιατί δεν μπορούσαν να εγκατασταθούν οι S-300 στην Κύπρο. Και για να είναι πειστικός, άρχισε να αναλύει την ελληνοτουρκική ιστορία, για να επιδείξει ότι ήταν δύσκολα τα πράγματα για την Ελλάδα και ότι η Αθήνα δεν μπορούσε να υπερασπιστεί την Κύπρο! Αυθημερόν, ο κ. Κασουλίδης είχε στείλει μήνυμα προς τον Πρόεδρο Κληρίδη με τον τότε πρέσβη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Αθήνα Χριστόδουλο Πασιαρδή, ο οποίος πήρε το πρώτο αεροπλάνο και ήρθε στην Κύπρο.
Το μήνυμα ελήφθη. Το ξύλωμα του Δόγματος και της πολιτικής της αποτροπής, η οποία είχε συνταυτιστεί με το ελληνικό casus belli σε περίπτωση τουρκικής προέλασης και τους S-300 απεβίωνε. Και από την πολιτική της αποτροπής, Ελλάδα και Κύπρος μετέπιπταν σε αυτήν του κατευνασμού και της ένταξης στην Ε.Ε. Όμως, με μια διαφορά. Το σενάριο δεν προέβλεπε την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά των κρατιδίων του Ανάν! Συγκυριακά και μόνο γλίτωσε από διάλυση η Κυπριακή Δημοκρατία και δεν εντάχθηκε το 2004 στην Ε.Ε. το ψευδοκράτος ως ισότιμο (όπως υποστήριζε τις 3 Αυγούστου του 2003 ο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ, υπερασπιζόμενος το σχέδιο Ανάν) των ελεύθερων περιοχών της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία θα υποβιβαζόταν σε ελληνοκυπριακό συνιστών κράτος.
Της ακύρωσης της άφιξης των S-300 στην Κύπρο ακολούθησε τον Ιανουάριο του 1999 η σύλληψη του Οτσαλάν και ο διεθνής διασυρμός της Ελλάδας, το Μάρτιο οι βομβαρδισμοί σε βάρος της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας και το φθινόπωρο του 1999 η διπλωματία των Σεισμών, δηλαδή η νέα προσέγγιση Ελλάδας-Τουρκίας, η οποία ήταν προαποφασισμένη, αφού ο τότε Υπουργός Εξωτερικών Γ. Παπανδρέου και νυν Πρωθυπουργός κάλεσε περί το Φεβρουάριο σε αποστολή του στο Παρίσι Κυπρίους (μεταξύ των οποίων και ο γράφων) και Ελλαδίτες δημοσιογράφους, για να τους εξηγήσει τη νέα πολιτική της επαναπροσέγγισης. Παρόντες ήταν και οι άγνωστοι τότε συνοδοί του, Δημήτρης Δρούτσας (νυν Αναπληρωτής Υπουργός των Εξωτερικών) και Παύλος Γερουλάνος (νυν Υπουργός Πολιτισμού).
Συνεπώς:
1. Είτε με την εγκατάσταση των S-300 θα εδημιουργείτο ένα νέο γεωστρατηγικό περιβάλλον, επί τη βάσει του οποίου η Ελλάδα, αναλαμβάνοντας το ρίσκο της κρίσης, θα ξανάμπαινε στο παιχνίδι της Μέσης Ανατολής μέσω Κύπρου, αφαιρώντας από την Τουρκία σημαντικό ρόλο εντός και εκτός ΝΑΤΟ. Και θα ενίσχυε γεωστρατηγικά και γεωπολιτικά τη θέση της διεθνώς, και θα ήταν αξιόπιστη πλέον η αποτροπή και η αλλαγή των ισοζυγίων δυνάμεων.
2. Είτε θα υποχωρούσε για να πάρει ανταλλάγματα, αποδεχόμενη, όμως, τη συνέχιση της τουρκικής αναθεωρητικής πολιτικής, που σηματοδοτήθηκε με την αμφισβήτηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο και την εισβολή στην Κύπρο το 1974.
Σίγουρο, πλέον, είναι ότι η ακύρωση της ανάπτυξης των S-300 στην Κύπρο ήταν τμήμα μιας ευρύτερης πολιτικής των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στην περιοχή μας, ξεκινώντας από τα Βαλκάνια και καταλήγοντας στη Μέση Ανατολή, που σταδιακά αναβάθμιζε γεωστρατηγικά και γεωπολιτικά την Τουρκία. Μια αναβάθμιση που ξεπερνά τα όρια των ισοζυγίων δυνάμεων και σήμερα θέτει σε κρίση τις σχέσεις της με το Ισραήλ, του οποίου η Άγκυρα απειλεί την πρωτοκαθεδρία ως περιφερειακής δύναμης.
ΕΠΕΙΔΗ, όμως, περί ανταλλαγμάτων ο λόγος, ως αποτέλεσμα της ακύρωσης της εγκατάστασης των S-300 στην Κύπρο, ορθό είναι θα εξετάσουμε ποια ήταν η στρατηγική Σημίτη και σε τι αποσκοπούσε. Εάν και πού πέτυχε, εάν και πού απέτυχε και γιατί. Η πολιτική Σημίτη στηριζόταν στην εξής λογική: Να θυσιαστεί το Δόγμα και οι S-300 και η στρατηγική της αποτροπής, για να ληφθούν τα εξής ανταλλάγματα:
1. Να ενταχθεί η Ελλάδα στην ΟΝΕ για να γίνει ισχυρότερη, και να μπορεί να διαδραματίζει ηγετικό ρόλο στα Βαλκάνια και αλλού.
2. Να λυθεί το Κυπριακό και να ενταχθεί η Κύπρος την Ε.Ε. Μακροπρόθεσμα, η Ελλάδα μπήκε μεν στην ΟΝΕ, αλλά με ψεύτικα στοιχεία και κρυφούς δανεισμούς υψηλών επιτοκίων, τους οποίους πληρώνει ώς σήμερα. Τελικώς, έγινε μεν μέλος της ΟΝΕ, όμως καταρρέει σήμερα οικονομικά, λόγω και των κακών πολιτικών και οικονομικών διαχειριστικών ενεργειών των κυβερνήσεων Σημίτη και Κώστα Καραμανλή.
Η Ελλάδα δεν έγινε ποτέ ισχυρή. Και αν τώρα οι Τούρκοι αφαιρούν από την «Κόκκινη Βίβλο» αναφορά τους στο casus belli στο Αιγαίο, είναι ζήτημα συναφές:
Α. Με τα οικονομικά χάλια της Ελλάδας, η οποία δεν συνιστά αποτρεπτική απειλή.
Β. Με το ότι τα τουρκικά πολεμικά πλοία φθάνουν έξω από την Εύβοια και το Σούνιο.
Γ. Με το γεγονός ότι οι γκρίζες ζώνες έχουν εμπεδωθεί στο Αιγαίο, που σημαίνει το πάγωμα των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Δ. Με το ότι η Τουρκία εμπέδωσε αυτό το οποίο ήθελε: Τη φινλανδοποίηση της Ελλάδας.
Ε. Με το γεγονός ότι οι θεωρίες Νταβούτογλου εμφανίζουν φραστικά τις «αποτρεπτικές και μη απειλές», ως εν δυνάμει χώρους συνεργασίας, εφόσον η Τουρκία έχει ήδη επιβάλει τους όρους της.
Και στην περίπτωση της Ελλάδας, η φινλανδοποίηση είναι γεγονός. Με τη στροφή από τη «hard», δηλαδή τη «σκληρή πολιτική», προς τη «soft», δηλαδή την «ήπια πολιτική», κερδίζει τις εντυπώσει διεθνώς, αλλά και την ουσία της επιβολής των δικών της κανόνων στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
ΣΕ ό,τι αφορά την Κύπρο, η αλήθεια για τα αποτελέσματα της πολιτικής Σημίτη, την οποία αποδέχθηκε και υιοθέτησε η Λευκωσία, έχει ήδη λεχθεί: Συγκυριακά γλίτωσε τη διάλυση η Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία δεν εντάχθηκε στην Ε.Ε. ως αποτέλεσμα της στρατηγικής Σημίτη, αλλά του όχι των Ελληνοκυπρίων στο σχέδιο Ανάν, το οποίο σχέδιο Ανάν ήταν τμήμα της πολιτικής - στρατηγικής Σημίτη. Συνέβη το εξής αξιοσημείωτο: Το σκηνικό στο Κυπριακό εξελίχθηκε καλύτερα απ' ό,τι προέβλεπε η στρατηγική Αθηνών - Λευκωσίας.
Η στρατηγική αυτή προνοούσε ακύρωση του Δόγματος, διευκόλυνση της πορείας της Τουρκίας για να καταστεί υποψήφιο για ένταξη κράτος και ένταξη των «κρατών του Ανάν» στην ΕΕ, που σήμαινε διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και ανενόχλητη πορεία της Τουρκίας, για πλήρη ένταξή της στην Ε.Ε. Η υπόθεση των S-300 είναι απλώς ένα τμήμα και μόνο της ιστορίας της Κύπρου και του Ελληνισμού γενικότερα, το οποίο, εάν κάποιος αναλύσει ενδελεχώς, θα κατανοήσει το σταθερό στρατηγικό έλλειμμα, που χαρακτηρίζει τις σχέσεις Αθηνών και Λευκωσίας ως προς την Τουρκία, την Ε.Ε., το ΝΑΤΟ και το διεθνές περιβάλλον. Και διδάσκει ότι ακόμη και όταν κάτι βγαίνει θετικό, ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις που συνιστά αποτέλεσμα στρατηγικών επιλογών και πολύ περισσότερο προκύπτει από συγκυρίες…
*Δρ Διεθνών σχέσεων και δημοσιογράφος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου